ประเภทของผ้าไทย

ทอจากเส้นใยฝ้าย ซึ่งในไทยสามารถปลูกฝ้ายได้ทุกภูมิภาค เกษตรกรจะปลูกฝ้ายไปพร้อมการทำนา ประมาณเดือนพฤศจิกายน ถึงเดือนธันวาคม ฝ้ายจะแก่และแตกปุย นำมาผลิตเป็นใยฝ้าย เพื่อใช้ทอผ้าหลังฤดูเก็บเกี่ยวต่อไป

เป็นผ้าที่ทอด้วยเทคนิคเกาะหรือล้วง ใช้ด้ายพุ่งหลากสีเป็นช่วง ๆ แล้วทอด้วยการเกี่ยวและผูกเป็นห่วง  (Hook and Dove – Tail) รอบเส้นยืนเป็นช่วงตามจังหวะลาย ชื่อลายต่าง ๆ เรียกไปตามลักษณะที่ทอ ได้แก่

• ลายน้ำไหล เป็นลายทางยาวเป็นคลื่นเหมือนบันได เป็นลายต้นแบบดั้งเดิม
• ลายจรวด เกิดจากการทอลายน้ำไหลเดิมให้มีหยักคล้ายจรวดกำลังพุ่ง
• ลายเล็บมือ เกิดจากการนำลายน้ำไหลมาต่อกันเป็นจุด แล้วเติมเส้นเล็ก ๆ ตรงช่องว่างตรงกลาง แยกออกรอบตัวคล้ายดอกไม้หรือแมงมุม และพัฒนาลายต่อมา ด้วยการหักทุมให้ทู่แล้วสอดสีด้ายเหลื่อมเป็นชั้น ๆ
• ลายธาตุ นำลายน้ำไหลมาซ้อนเป็นลักษณะคล้ายเจดีย์เป็นชั้น ๆ 
• ลายกาบ ใช้เส้นด้ายหลายสีทอซ้อนเป็นชั้น ๆ

เป็นเทคนิคการทอด้วยภูมิปัญญาพื้นบ้านที่สืบทอดกันมานานในทุกพื้นที่ของไทย พบการผลิตผ้า

ขิดแพร่หลายมากในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ในการทอ จะใช้ไม้เก็บขิดสะกิดซ้อนเครือเส้นผืนขึ้นเป็นจังหวะตามลายตลอดหน้าผ้า แล้วพุ่งกระสวยสอดเส้นพุ่งพิเศษ และเส้นพุ่งเข้าไปตลอดแนวเครือเส้นยืนที่ถูกงัดขึ้น ความถี่ห่างของเส้นยืนถูกกำหนดด้วยไม้เก็บขิด ทำให้เกิดเป็นลวดลายขิดขึ้น

การทอผ้าขิด จึงเป็นการสร้างลวดลายขณะทอผ้าบนกี่หรือหูก ใช้เส้นใยฝ้ายมากกว่าใยไหม เรามักใช้ผ้าขิดทำผ้าห่ม ผ้าปูที่นอน ผ้าห่อคัมภีร์ และทอด้วยกี่หน้าแคบเพื่อใช้เป็นหัวซิ่นและตีนซิ่น หากใช้ใยไหม จะทอเป็นผืนเพื่อตัดเสื้อผ้า

เป็นผ้าที่ทอผสมลายระหว่างลายขิดกับลายจก บางแถวเป็นลายจก บางแถวเป็นลายขิด ใช้ลายจกที่เด่นและใหญ่เป็นลายหลัก ใช้ลายขิดที่เล็กกว่าเป็นลายประกอบ

ผ้าแพรวาเป็นผ้าที่มีชื่อเสียงของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ส่วนใหญ่เป็นผ้าไหม นิยมใช้คลุมไหล